Neredeyse ‘Ferrarisini Satan Bilge’ mahiyetine sahip olan Hasan Söylemez, para kazanabilme ereğiyle Sahra çölünü çağ dışı imkânlarla tehlikeli bir şekilde aşmaya çalışan Afrikalı insanları “Tenere” belgeseliyle bizlere sundu.
Tenere’nin izlenimine değinmeden önce Hasan Söylemez’i kısaca tanımamız gerektiğini düşünüyorum. Çalışmış olduğu gazeteden 2010 yılında istifa edip, çoğu parasını çocuklara dağıttıktan sonra satın aldığı bisiklet ile Türkiye turuna çıkan Söylemez, akıllara ‘Ferrasini Satan Bilge’ kavramını getirmişti. Bisikletiyle ülkemizde sınır boyunca, Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu, Akdeniz, Ege, Trakya’yı dolaşarak, 40 kent, yüzlerce kasaba ve köye misafir olan Söylemez, bu büyüleyici yolculukla yetinmeyip gözünü Afrika’ya dikmişti. 2017 yılında Fas’ta başlayan yolculuk, Sahra Çölü, Moritanya, Yeşil Burun Adaları, Senegal, Gambiya, Gine Bissau ile devam ederek Gine’de sonlandı. Bu serüven boyunca “Journey to Dreams / Hayallere Yolculuk” adında belgesel hazırlayan Hasan Söylemez, çoğu bölümlerini Youtube hesabından paylaşarak, yaşamış olduğu deneyimleri neredeyse kusursuz çekimler ve kurgularla bizlere sundu.
Ziyaret etmiş olduğu her köyün yerel dilini, soru sormaya yetebilecek seviyede öğrenmeye çalışan Söylemez, belgeseli için sergilemiş olduğu ihtimamla Youtube platformundaki ayrıcalıklı yerini, sorduğu sorularla da taçlandırmış oluyordu. Genellikle tanıştığı her farklı insana aynı soruları sorarak, coğrafyanın, kültürün, dinin ve geleneklerin etkisini, farkını gözler önüne seren Söylemez’e ait en sevdiğim soru “hayalin ne?” sorusuydu. Batıdaki modern yaşama ait vasatın, Afrika’daki hayalleri nasıl süslediğine tanık ediyordu bizleri.
“Journey to Dreams” ile olumlu intibalar kazanan Hasan Söylemez, Beşir ve arkadaşlarının bir kamyon ile Agadez’den Libya’ya, Sahra Çölü üzerinden ortalama on gün süren yolculuğunu, imtiyazlı olarak “Tenere” belgeselinde işledi. Nijer’deki yoksulluk ve işsizlikten dolayı halkın, yılın belli dönemlerinde para kazanabilmek için Nuh’un Gemisini andıran bir kamyona doluşup, her yönü birbirinin kopyası olan Sahra Çölünde, önceki araçların bırakmış olduğu tekerlek izlerini kaybetmeme gayreti ile süren yolculuğuna bizleri konuk ediyor.
Beşir’in yolculuk öncesi ailesine vedası esnasında günlük yaşamına dair yansıttığı ipuçları, modern yaşamdaki beslenme ve barınma kavramlarının realitede salt anlamlar taşımadığını gözler önüne seriyor. Batıda öğün vakti gelince genellikle acıkmadan yenilen, keyif veren ve gözü de doyuran yeme ereği, Afrika’da ağza atılan yarım avuç dolusu un öğünü ile ‘ölmemek ve bitkin kalmamak’ ereğine dönüşüyordu. Yolculuğa çıkacak deneyimli adamların, gençlere verdiği, “beş litre su ile kaç gün idare edilebilir?”, “kamyonda uyuyakalanın düşüp, ölme ihtimali var mı?” başlıklı öğütlerin, modern yaşamda kayıtsız kalmasıyla, dünya üzerinde birbirinden çok farklı formlardaki hayatların acımasızlığı, belgesel boyunca yakamızdan düşmeden bizleri bigâne kaldığımız deneyimlere sürüklüyor.
Şükretmenin atalet doğurduğuna olan inancımı sorgulayan, çaresizliklerle dolu tehlikeli yolculuğun Sahra Çölü üzerindeki ‘Tenere’ durağından ismini alan belgesel, 2020 yılında Siyah Film Festivali Pan African Film & Arts Festival’e davet edildi. Manchester Uluslararası Film Fesivali’nde En İyi Görüntü Ödülünü alarak “Tenere’yi, dünyanın Beşir’den haberi olması için yaptım” diyen Hasan Söylemez, amacına da ulaşmış oldu.
Son olarak, sahip olduğumuz bilinç, zihin ve farkındalığımız, Afrika’da doğmuş bir vücutta, -Beşir’de- var olabilir, bizler de o yaşam mücadelesinin içinde kalabilirdik. Bu olası ihtimalin, kontrolümüz dışında bertaraf edilmesiyle içine doğduğumuz modern yaşamın, kazanımlar silsilesiyle var olduğunu unutmadan, yaşamımıza devam etmek, belgeselden bize kalan faydalardan biri olabilir.
